POROZUMIENIE PRZEZ EMPATIĘ
KROKI DO POROZUMIENIA

Zaczynamy!
Słowniczek
Kontakt z innymi
Kontakt ze sobą
Wskazówki na dobry początek

Zaczynamy!

 

Witajcie na kursie porozumienia przez empatię. Cieszymy się, że tu jesteście.

Przedstawiamy wam podejście inspirowane pracą Marshalla Rosenberga i założonego przez niego Centre for Nonviolent Communication oraz różnych osób, które z nim współpracowały. Jest to podejście, które rozwinęło się z potrzeby szczerego kontaktu i potrzeby znajdowania rozwiązań w konfliktach, które uwzględniałyby wszystkie strony. Właściwie jest to nauka nowego języka - ze słowami, które nazywają potrzeby i uczucia; który posługuje się faktami i obserwacjami do opisu sytuacji, a także strukturą zdania rozpoczynającą się od „ja”. Ten język wiąże się z konkretnym nastawieniem do komunikacji, jako środka do budowania relacji i znalezienia rozwiązań zapewniających wszystkim stronom poczucie bezpieczeństwa, bycia zauważonymi i równie ważnymi, aby wyjść z sytuacji, w której utknęliśmy lub czujemy się atakowani. Uwaga! Empatia nie oznacza tu bycia miłym za wszelką cenę, co zostanie wyjaśnione w następnych rozdziałach.

Kurs został tak zaplanowany, by można było przejść przez wszystkie materiały i zakończyć go w 2 godziny, lub by zrobić go w swoim tempie, kończąc poszczególne partie kursu z przerwami pomiędzy.

Naszą intencją jest, aby materiały z tego kursu inspirowały do spoglądania na swoją sytuację w życiu i w pracy świeżym spojrzeniem. Mamy nadzieję, że uda wam się zabrać fragmenty kursu do waszej pracy, wypróbować je, poeksperymentować, sprawdzić, w jaki sposób mogą uzupełnić inne metody i narzędzia, których już używacie. W tym sensie zapraszamy was do poświęcenia więcej niż 2 godzin na dokończenie kursu, do chodzenia z pytania, które się pojawią i do powracania do niego co jakiś czas. Niezależnie od tego, które podejście wybierzecie, życzymy wam owocnego doświadczenia!

 

INSTRUKTOR

Marta Skorczyńska, psycholożka, trenerka edukacji poza formalnej. Pracuje z młodzieżą - od 2009 roku jako mentorka i coach, od 2020 roku zaangażowana w pracę podwórkową w dzielnicach Gdańska. Od 2017 roku szkoli osoby pracujące z młodzieżą, edukatorów i animatorów jako niezależna trenerka. Pracuje z dramą stosowaną, uczeniem poprzez ruch, zabawę i gry. W 2017 roku włączyła metodę Porozumienia bez Przemocy (PbP) do projektów prowadzonych przez stowarzyszenie KOBIETY.LODZ.PL - w projekty wolontariatu, mentoring i warsztaty zarówno dla młodzieży, jak i edukatorów. Nieustannie rozwija własną praktykę opartą na empatii, łącząc ją z coachingiem, mediacjami oraz pracą z ciałem. Porozumienie bez Przemocy ćwiczyła z trenerami: Kay Rung, Dominika Jasińska, Marta Kułaga, Pernille Plantener. Jest również zaangażowana w projekty Edukacji na Rzecz Pokoju, gdzie tworzy innowacyjne narzędzia (kursy, gry edukacyjne) do rozwijania empatii na świecie.

Pytania, komentarze i informacje zwrotne można kierować do  skorczynska.marta@gmail.com
Po wsparcie techniczne proszę zgłosić się do maailmaharidus@mondo.org.ee

Obejrzyjcie film wprowadzający

 
 

Pytanie – zabawa

Przeciągnij słowa

uczuć i potrzeb
szczerość
bezpieczeństwa
empatia
Empatyczne porozumienie bez przemocy opiera się na dwóch zasadach -
zbliża do innych ludzi, pozwalając połączyć się z uniwersalnymi doświadczeniami
, podczas gdy
stawia granice in relations and for
w relacjach, a także zbliża do samego siebie.

Słowniczek

 

Do komunikacji przez empatię można podejść jak do nauki nowego języka. W języku tym funkcjonują pewne podstawowe nazwy, które dla lepszego zrozumienia są zazwyczaj zestawiane i porównywane z innymi pojęciami, które w codziennym życiu mogą być ze sobą mylone.

Pytanie do osobistej refleksji:

Myśląc o rozmowach, które prowadzicie z odbiorcami waszych działań (np. młodzież), co czujecie i czego potrzebujecie? Zastanówcie się i zapiszcie wasze odpowiedzi.

 

 

Zapraszamy do wspólnej refleksji z pozostałymi uczestnikami kursu nad różnicami pomiędzy językiem empatycznego porozumienia bez przemocy i innymi sposobami komunikacji, oglądając film:

 
 

Po obejrzeniu filmu wróćcie do swoich osobistych refleksji z poprzedniego pytania.

Sprawdźcie, czy to, co zapisaliście to uczucia, czy myśli związane z sytuacją?
Potrzeby, czy już konkretne strategie do ich zaspokojenia?

 

Te podstawowe elementy to:

Fakty –  stwierdzenia na temat rzeczywistości, z którymi zgadzają się obie (wszystkie) strony. Mogą być mylone z interpretacjami i opiniami.

Obserwacje – stwierdzenia na temat cech osoby, czy działania, które nie zostały jeszcze zinterpretowane i ocenione, poza uczuciami i skojarzeniami z innymi sytuacjami. Mogą być mylone z osądami, które zawierają już ocenę czegoś, na przykład jako dobre lub złe.

Uczucia – wewnętrzne stany i odczucia pojawiające się w reakcji na coś co się wydarzyło. Bywają mylone z myślami, które są poznawczą oceną i narracją na temat wewnętrznych odczuć.

Potrzeby – abstrakcyjne lub fizyczne rzeczy, które w danym momencie odczuwamy w niedostatku, a dostarczenie ich służy do poczucia balansu. Nie są tym samym, co strategia do zaspokajania potrzeb.

Prośby – wezwanie do działania skierowane do drugiej osoby lub samego siebie. Co ważne, pozostaje otwarte na przyjęcie „nie” jako odpowiedzi.

 

Model ten osadzony jest na empatii i szczerości, zatem wyjaśnijmy, co oznaczają też te dwa słowa:

Empatia - to zdolność współdzielenia odczuć, przeżyć wewnętrznych z inną osobą. Bywa mylona z sympatią, która zmierza bardziej do zlania się z doświadczeniem drugiej osoby, także do podążania za jej myślami i osądami. Empatia pozostawia miejsce na postawienie granic i bycie blisko zarówno ze swoim przeżyciem w danym momencie, jak i przeżyciem innej osoby.

Szczerość - to umiejętność rozpoznania osądów stawianych przez siebie jak i przez inne osoby; to umiejętność rozpoznania i postawienia granicy, pomiędzy tym, co służy mi i drugiej osobie, a tym co powoduje krzywdę.

 

Jeżeli czujecie się zagubieni, sprawdźcie jeszcze raz z filmem, jakie są różnice w komunikacji pomiędzy uczuciami a myślami oraz pomiędzy potrzebami i strategiami.

Kontakt z innymi

 

Pytanie do osobistej refleksji:

Gdy ktoś zwraca się do ciebie po wsparcie, w jakich krokach zazwyczaj przebiega twoja rozmowa? Zapisz je:

 

Budując zdanie w duchu porozumienia przez empatię należy pamiętać o 5 krokach, które mogą następować po sobie w różnej kolejności. Tutaj prezentujemy jedną z możliwości:

  1. Rozpoznanie osądów, które tworzę na temat sytuacji i ludzi w nią zaangażowanych. Wiedząc, że one istnieją (i zostały nazwane), mogę zdecydować, aby je zostawić i otworzyć swoją ciekawość na obserwację, czego jeszcze mogę się dowiedzieć o tej osobie i sytuacji.
  2. Rozpoznanie, a kiedy służy to sytuacji, także wyrażenie uczuć. To może być też empatyczna pomoc innym w nazwaniu ich uczuć.
  3. Opis tego, co się wydarzyło, używając języka faktów.
  4. Nazwanie jednej lub więcej potrzeb, którymi można się teraz zająć, aby poprawić sytuację. To może być znów empatyczna pomoc w nazwaniu potrzeb drugiej osoby.
  5. Wypowiedzenie prośby do drugiej osoby o pomoc w zaspokojeniu mojej potrzeby lub prośby do samej siebie, aby zająć się swoją potrzebą, robiąc to, co jest teraz możliwe.

Obejrzyj film: Kontakt z innymi

 
 

Pytanie – zabawa

Przeciągnij słowa

Które elementy Porozumienia bez Przemocy zostały wykorzystane w tej rozmowie przez osobę wspierającą? Uporządkujcie je w odpowiadającej kolejności.

Empatyczna pomoc w nazwaniu uczuć drugiej osoby
Pytanie o konkretną prośbę, która pomogłaby w spełnieniu potrzeb
Przerwanie i powrót do uczuć
Ponowne połączenie z uczuciami i pytanie, co się zmieniło
Przerwanie
Pytanie o fakty
Pytanie o potrzeby

Kontakt ze sobą

 

W tym filmie zobaczycie, jak te same kroki porozumienia przez empatię mogą być użyte, by okazać empatię samemu sobie. Przyjrzenie się własnym uczuciom i potrzebom może wnieść poczucie bezpieczeństwa i jasności sytuacji, i otworzyć przestrzeń na porozumienie z drugą osobą.

To pierwszy krok, który możecie podjąć jako osoby wspierające innych, kiedy zauważycie zmęczenie, czy opór wewnętrzny, by zacząć lub kontynuować rozmowę.

Zobaczycie proces przyglądania się własnym uczuciom i potrzebom, a następnie przyglądania się z empatią uczuciom i potrzebom drugiej osoby, która wzbudza w was niechęć. W tym ćwiczeniu osoba ta nazywana jest „wrogiem”, ze względu na trudność w danym momencie, by zobaczyć jej inną stronę, (niż ta, która wywołuje w was wrogość). To proces transformacji obrazu wroga, który opiera się na osądzających myślach - w empatię.

W tym dokumencie możecie sprawdzić po kolei kroki empatycznej rozmowy z samymi sobą oraz transformacji obrazu „wroga” (inspirowane pracą Inbal Kashtan i Miki Kashtan).

Obejrzyjcie film: Kontakt ze sobą

 
 

Pytanie – zabawa

Dlaczego empatia do siebie jest ważna dla osoby wspierającej innych?

  1. Daje poczucie bezpieczeństwa i umożliwia ciekawość w stosunku do drugiej osoby.
       
  2. Wtedy wiadomo, jakiej odpowiedzi spodziewać się od wroga i można się na nią przygotować.
       
  3. Można wtedy rozpoznać swoje osądy i je porzucić.
       
  4. Można wtedy sprawdzić, czy stosuje się wszystkie kroki w odpowiedniej kolejności.
       

Wskazówki na dobry początek

 

 

Pytania do osobistej refleksji: 

W jaki sposób ten kurs może być wartościowy dla WAS?

Obejrzyjcie film: Wskazówki na dobry początek

 
 
 

Pytania do osobistej refleksji (zapiszcie je dla samych siebie)

Co myślicie o podejściu porozumienia przez empatię?

Jakie uczucia stoją za tymi myślami?

Jakie potrzeby pokazują wam te myśli i uczucia? Czego potrzebujecie, by móc skorzystać z tego podejścia?

O co możecie teraz poprosić samych siebie? Co konkretnie możecie zrobić, aby zająć się swoją potrzebą?

Co dalej: Linki do dalszej praktyki, szkoleń i czytelni (po angielsku)

 

 

Ten rozdział jest po to, aby pobudzić waszą ciekawość, jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o modelu porozumienia przez empatię i zobaczyć jego zastosowanie w różnych kontekstach.

  1. Więcej o podejściu Porozumienia bez Przemocy
    https://www.cnvc.org/
  2. Porozumienie bez Przemocy w mediacjach
    https://www.friareliv.com/mediation-training-online
  3. Porozumienie bez Przemocy w coachingu
    https://www.cnvc.org/articals/nvc-conflict-coaching

 

Strony w języku polskim

  1. http://nvc.info.pl/
  2. http://trenerzynvc.pl/porozumienie-bez-przemocy/

Informacja zwrotna z kursu “Proszę, mów spokojnie”