POROZUMIENIE PRZEZ EMPATIĘ
KROKI DO POROZUMIENIA
Zaczynamy! | |||
Słowniczek | |||
Kontakt z innymi | |||
Kontakt ze sobą | |||
Wskazówki na dobry początek |
Zaczynamy! | |||
Słowniczek | |||
Kontakt z innymi | |||
Kontakt ze sobą | |||
Wskazówki na dobry początek |
Witajcie na kursie porozumienia przez empatię. Cieszymy się, że tu jesteście.
Przedstawiamy wam podejście inspirowane pracą Marshalla Rosenberga i założonego przez niego Centre for Nonviolent Communication oraz różnych osób, które z nim współpracowały. Jest to podejście, które rozwinęło się z potrzeby szczerego kontaktu i potrzeby znajdowania rozwiązań w konfliktach, które uwzględniałyby wszystkie strony. Właściwie jest to nauka nowego języka - ze słowami, które nazywają potrzeby i uczucia; który posługuje się faktami i obserwacjami do opisu sytuacji, a także strukturą zdania rozpoczynającą się od „ja”. Ten język wiąże się z konkretnym nastawieniem do komunikacji, jako środka do budowania relacji i znalezienia rozwiązań zapewniających wszystkim stronom poczucie bezpieczeństwa, bycia zauważonymi i równie ważnymi, aby wyjść z sytuacji, w której utknęliśmy lub czujemy się atakowani. Uwaga! Empatia nie oznacza tu bycia miłym za wszelką cenę, co zostanie wyjaśnione w następnych rozdziałach.
Kurs został tak zaplanowany, by można było przejść przez wszystkie materiały i zakończyć go w 2 godziny, lub by zrobić go w swoim tempie, kończąc poszczególne partie kursu z przerwami pomiędzy.
Naszą intencją jest, aby materiały z tego kursu inspirowały do spoglądania na swoją sytuację w życiu i w pracy świeżym spojrzeniem. Mamy nadzieję, że uda wam się zabrać fragmenty kursu do waszej pracy, wypróbować je, poeksperymentować, sprawdzić, w jaki sposób mogą uzupełnić inne metody i narzędzia, których już używacie. W tym sensie zapraszamy was do poświęcenia więcej niż 2 godzin na dokończenie kursu, do chodzenia z pytania, które się pojawią i do powracania do niego co jakiś czas. Niezależnie od tego, które podejście wybierzecie, życzymy wam owocnego doświadczenia!
INSTRUKTOR
Marta Skorczyńska, psycholożka, trenerka edukacji poza formalnej. Pracuje z młodzieżą - od 2009 roku jako mentorka i coach, od 2020 roku zaangażowana w pracę podwórkową w dzielnicach Gdańska. Od 2017 roku szkoli osoby pracujące z młodzieżą, edukatorów i animatorów jako niezależna trenerka. Pracuje z dramą stosowaną, uczeniem poprzez ruch, zabawę i gry. W 2017 roku włączyła metodę Porozumienia bez Przemocy (PbP) do projektów prowadzonych przez stowarzyszenie KOBIETY.LODZ.PL - w projekty wolontariatu, mentoring i warsztaty zarówno dla młodzieży, jak i edukatorów. Nieustannie rozwija własną praktykę opartą na empatii, łącząc ją z coachingiem, mediacjami oraz pracą z ciałem. Porozumienie bez Przemocy ćwiczyła z trenerami: Kay Rung, Dominika Jasińska, Marta Kułaga, Pernille Plantener. Jest również zaangażowana w projekty Edukacji na Rzecz Pokoju, gdzie tworzy innowacyjne narzędzia (kursy, gry edukacyjne) do rozwijania empatii na świecie.
Do komunikacji przez empatię można podejść jak do nauki nowego języka. W języku tym funkcjonują pewne podstawowe nazwy, które dla lepszego zrozumienia są zazwyczaj zestawiane i porównywane z innymi pojęciami, które w codziennym życiu mogą być ze sobą mylone.
Pytanie do osobistej refleksji:
Myśląc o rozmowach, które prowadzicie z odbiorcami waszych działań (np. młodzież), co czujecie i czego potrzebujecie? Zastanówcie się i zapiszcie wasze odpowiedzi.
Po obejrzeniu filmu wróćcie do swoich osobistych refleksji z poprzedniego pytania.
Sprawdźcie, czy to, co zapisaliście to uczucia, czy myśli związane z sytuacją?
Potrzeby, czy już konkretne strategie do ich zaspokojenia?
Te podstawowe elementy to:
Fakty – stwierdzenia na temat rzeczywistości, z którymi zgadzają się obie (wszystkie) strony. Mogą być mylone z interpretacjami i opiniami.
Obserwacje – stwierdzenia na temat cech osoby, czy działania, które nie zostały jeszcze zinterpretowane i ocenione, poza uczuciami i skojarzeniami z innymi sytuacjami. Mogą być mylone z osądami, które zawierają już ocenę czegoś, na przykład jako dobre lub złe.
Uczucia – wewnętrzne stany i odczucia pojawiające się w reakcji na coś co się wydarzyło. Bywają mylone z myślami, które są poznawczą oceną i narracją na temat wewnętrznych odczuć.
Potrzeby – abstrakcyjne lub fizyczne rzeczy, które w danym momencie odczuwamy w niedostatku, a dostarczenie ich służy do poczucia balansu. Nie są tym samym, co strategia do zaspokajania potrzeb.
Prośby – wezwanie do działania skierowane do drugiej osoby lub samego siebie. Co ważne, pozostaje otwarte na przyjęcie „nie” jako odpowiedzi.
Model ten osadzony jest na empatii i szczerości, zatem wyjaśnijmy, co oznaczają też te dwa słowa:
Empatia - to zdolność współdzielenia odczuć, przeżyć wewnętrznych z inną osobą. Bywa mylona z sympatią, która zmierza bardziej do zlania się z doświadczeniem drugiej osoby, także do podążania za jej myślami i osądami. Empatia pozostawia miejsce na postawienie granic i bycie blisko zarówno ze swoim przeżyciem w danym momencie, jak i przeżyciem innej osoby.
Szczerość - to umiejętność rozpoznania osądów stawianych przez siebie jak i przez inne osoby; to umiejętność rozpoznania i postawienia granicy, pomiędzy tym, co służy mi i drugiej osobie, a tym co powoduje krzywdę.
Jeżeli czujecie się zagubieni, sprawdźcie jeszcze raz z filmem, jakie są różnice w komunikacji pomiędzy uczuciami a myślami oraz pomiędzy potrzebami i strategiami.
Pytanie do osobistej refleksji:
Gdy ktoś zwraca się do ciebie po wsparcie, w jakich krokach zazwyczaj przebiega twoja rozmowa? Zapisz je:
Budując zdanie w duchu porozumienia przez empatię należy pamiętać o 5 krokach, które mogą następować po sobie w różnej kolejności. Tutaj prezentujemy jedną z możliwości:
W tym filmie zobaczycie, jak te same kroki porozumienia przez empatię mogą być użyte, by okazać empatię samemu sobie. Przyjrzenie się własnym uczuciom i potrzebom może wnieść poczucie bezpieczeństwa i jasności sytuacji, i otworzyć przestrzeń na porozumienie z drugą osobą.
To pierwszy krok, który możecie podjąć jako osoby wspierające innych, kiedy zauważycie zmęczenie, czy opór wewnętrzny, by zacząć lub kontynuować rozmowę.
Zobaczycie proces przyglądania się własnym uczuciom i potrzebom, a następnie przyglądania się z empatią uczuciom i potrzebom drugiej osoby, która wzbudza w was niechęć. W tym ćwiczeniu osoba ta nazywana jest „wrogiem”, ze względu na trudność w danym momencie, by zobaczyć jej inną stronę, (niż ta, która wywołuje w was wrogość). To proces transformacji obrazu wroga, który opiera się na osądzających myślach - w empatię.
W tym dokumencie możecie sprawdzić po kolei kroki empatycznej rozmowy z samymi sobą oraz transformacji obrazu „wroga” (inspirowane pracą Inbal Kashtan i Miki Kashtan).
Pytania do osobistej refleksji:
W jaki sposób ten kurs może być wartościowy dla WAS?
Pytania do osobistej refleksji (zapiszcie je dla samych siebie)
Co myślicie o podejściu porozumienia przez empatię?
Jakie uczucia stoją za tymi myślami?
Jakie potrzeby pokazują wam te myśli i uczucia? Czego potrzebujecie, by móc skorzystać z tego podejścia?
O co możecie teraz poprosić samych siebie? Co konkretnie możecie zrobić, aby zająć się swoją potrzebą?
Ten rozdział jest po to, aby pobudzić waszą ciekawość, jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o modelu porozumienia przez empatię i zobaczyć jego zastosowanie w różnych kontekstach.
Strony w języku polskim